سخنرانی استاد هوخندایک پژوهشگر برجسته تاریخ علم در باره روشهای قبله یابی نجوم در دانشگاه کاشان

سمینار علمی با حضور پروفسور ژان پیتر هوخندایک، استاد ریاضیات دانشگاه اوتراخت هلند و پژوهشگر برجسته تاریخ علم با موضوع روشهای قبله یابی در نجوم قدیم در دانشکده فیزیک دانشگاه کاشان برگزار شد.

پروفسور هوخندایک ( Jan P. Hogendijk ) در این نشست روشهای قبله یابی را به سه بخش روشهای غیر ریاضی برای تعیین سمت قبله، روشهای تقریب ساده با استفاده از مختصات جغرافیایی و استفاده از دایره عظیمه در مثلثات کروی تقسیم و به تاریخچه و چگونگی هریک از این روشها اشاره نمود.

 وی در ادامه به تشریح روشهایی که خود ایشان درباره آنها تحقیق کرده بودند، پرداخت. در این بخش نخست فرمولبندی ریاضی در آثار ابوریحان بیرونی برای محاسبه دقیق سمت قبله را شرح داده سپس به جداول میزان انحراف قبله مندرج در زیجهای دوره اسلامی و چگونگی کاربرد این جداول پرداخت.

 پروفسور هوخندایک با اشاره به ابزارهای نجومی که سه نمونه از آنها در پانزده سال گذشته کشف شده و به قبله نماهای رازآمیز اصفهان مشهور هستند اظهار داشت: در این ابزارها علاوه بر تعیین سمت قبله، فاصله هر نقطه از گستره وسیعی از کره زمین تا کعبه قابل سنجش است.

 پروفسور هوخندایک با اشاره به اینکه این منحنی ها از معادله بیضی پیروی می کنند افزود: ریشه این روش را از حدود هزار سال قبل تا ساخت این ابزارها در قرن هفدهم میلادی پیگیری کردند که این موضوع نشان دهنده شکوفایی نجوم اسلامی در دوران قدیم است.

 وی خاطر نشان کرد: روش تسطیح کره که در این ابزارها استفاده شده ، ظاهرا در قرن بیستم میلادی دوباره کشف و به کاربرده شده است درصورتی که در ایران قدیم از این روش قرنها استفاده می کرده اند.

 این نشست علمی با حضور رییس دانشکده فیزیک دانشگاه کاشان و با استقبال استادان فیزیک و ریاضیات دانشگاه کاشان، دانشجویان و علاقمندان نجوم برگزار شد.