ویژگی‌های ممتاز کاشان
اگر بخواهیم ویژگی‌های ممتاز منطقه کاشان را برجسته نموده و دربارة هر یک توضیحی بدهیم به نظر می‌رسد بتوان این ویژگی‌ها که کاشان را از دیگر مناطق ایران متمایز و یا زبانزد کرده است در چند عنوان کلی مشخص شود.
1. کاشان شهر تمدن
وجه تاریخی شهر که عبارت است از تاریخ و تمدن چند هزار ساله که از دوران پایان غارنشینی و آغاز تمدن بشری، بیش از تاریخ عصر حجر تا دورة تاریخی و اسلامی امتداد دارد و در برخی از دوران بمانند دوره سکونت اقوام سیلک از حدود هزاره پنجم تا یکم پیش از میلاد و همینطور دوران اسلامی به ویژه از عهد سلجوقی تا قاجاری برجستی بشر نمایان است.
2. آثار تاریخی
آثارتاریخی شهر نیز که نشانة وجود تاریخ تمدن در این منطقه از فلات ایران است از همان دوران پیش از تاریخ تا دوران اخیر امتداد دارد و هزاران اثر تاریخی که می‌توان برخی از آنها را مانند تپة سیلک مجموعه بازار شهر، مساجد و مدارس باشکوه، مجموعة تاریخی باغ فین و مجموعه‌های تاریخی شهرها و آبادی‌های منطقه و مجموعه باشکوه و اعجاب انگیز خانه‌های تاریخ از این قبیل‌اند.
3. سنت و آیین و فرهنگ
کاشان شهر سنت‌ها و آیین‌هاست گرچه به مرور زمان برخی از این آیین‌ها از بین رفته و یا کم رنگ شده‌اند اما برخی دیگر نه تنها رنگ نباخته بلکه روز به روز بر گرمی و حرارت آن افزوده می‌شود. برخی از آنها ویژه منطقه کاشان است و برخی در کاشان با شکوه بیشتری برگزار می‌شود. آیین‌هایی مانند قالی‌شویان و آیین‌های عزاداری که در سطح منطقه در شهرها و آبادی‌های مختلف برگزار می‌شود از آن جمله‌اند.
4. فرهنگ شفاهی
آنچه از فرهنگ شفاهی مدنظر است عبارت است از زبان، گویش‌ها، ترانه‌ها، کنایات و ضرب‌المثل‌ها و باورها و اعتقادات عامیانه که از این جهت نیز کاشان برجستگی ویژه‌ای دارد. چنانکه از نظر ایران‌شناسان و شرق‌شناسان می‌توان ردپای زبان پهلوی اشکانی یا پهلوی جدید را در گویش‌های مردم منطقه از جمله آبادی‌های ابیانه، تورمناهی، آران و بیدگل و ابوزیدآبادی در شهرستان آران و بیدگل و ردیابی کرد.
5. دین و مذهب
دین در ذیل فرهنگ مطرح می‌شود ولی به شدت تمام عناصر فرهنگی و معیشتی را در بر می‌گیرد. دین و مذهب کاشیان نیز از برجسته‌های این شهر است. چرا که از دیرباز و زمان آغاز اسلام در ایران کاشان در کنار قم از شهرهای شیعه‌نشین بود و همواره در طول تاریخ اسلامی به این ویژگی مدح و یا قدح شده است.
6. مشاهیر و بزرگان
همین برجستگی باعث پیدایش مدارس و مراکز دینی شیعی و همینطور ظهور چهره‌های بزرگ کاشان از تاریخ تشیع است که از آن جمله می‌توان به قطب راوندی (سلجوقی) و فیض کاشانی (صفوی) اشاره کرد.
7. شعر
کاشان شهر شعر و شاعران است. کثرت شاعران کاشی در همة دوران اسلامی از سلجوقی گرفته تا دورة معاصر چنانکه در همة تذکره‌های شعری به ویژه دوران صفوی و قاجار پیداست و از این میان برخی در طراز اول شعر ایران قرار گرفته وبا استقبال عمومی مواجه شده‌اند و اگر محتشم کاشانی در مرثیه سرایی از سرآمدان ایران و تشیع است.
سهراب سپهری نیز برای عرفان ذوقی و شرقی خود جامه‌ای امروزین و همه پسند دوخته، با اقبال همگان مواجه شده است.
8. صنعت و هنر
گرچه امروز کاشان به عنوان شهری صنعتی شهرت دارد. هزاران کارخانه و کارگاه چرخ صنعت را در این شهر می‌گرداند اما کاشان از دیرباز مهد صنعت بوده و صنعت را با هنر آمیخته است. چنانکه از همان دورة سیلک صنعت ساخت و پخت آجر و سفال با ظرافت‌ها و نمادپردازی‌های هنری توأم بوده و تصاویر و نمادهای هنری هم بر سفالینه‌های مشهود است و هم در دوران اسلامی صنایعی مانند قالی‌بافی، کاشی‌سازی، فلزکاری، زری‌بافی همچنان با انواع صنایع و هنرهای جانبی از جمله خوشنویسی و نگارگری توأم بوده و ردپای بسیاری از این هنرها از جمله تولید کاشی زرین فام فقط در کاشان قابل شناسایی است که امروزه این هنرها زینت‌بخش موزه‌های جهان است.
9. علما و حکما
به جز آنچه گفته آمد مشاهیر دیگری نیز از این شهر آفاق را درنوردیده‌اند که باید در حکمت و عرفان از افضل‌الدین کاشانی، عبدالرزاق کاشی و در نجوم و ریاضی از غیاث‌الدین جمشید کاشانی نابغه ریاضی جهان در دوره تیموری یاد کرد که خالق ابداعات در علوم ریاضی و منابع نجوم بود.