برگزاری کرسی آزاد اندیشی ارزیابی نسبت معماری و شهرسازی معاصر ایران با گفتمان انقلاب اسلامی در دانشگاه کاشان

کرسی آزاد اندیشی با موضوع "ارزیابی نسبت معماری و شهرسازی معاصر ایران با گفتمان انقلاب اسلامی" به همت معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه و با حضور جمعی از اساتید در دانشگاه کاشان برگزار شد.

در این جلسه، که با تلاوت قران و معرفی دبیر و مجری جلسه، آقای دکتر ممتحن عضو هیات علمی و مدیر گروه معماری دانشگاه آغاز شد، دکتر محمد منان رئیسی دانشیار گروه معماری دانشگاه قم به عنوان ارائه دهنده بحث، ضمن اشاره به مشکلات ناشی از تهیه مسکن، به آسیب شناسی مسکن معاصر از دیدگاه دین مبین اسلام پرداخت و با اشاره به تاریخچه تغییر و تحولات ناشی از مدرنیسم در ایران و همراهی جریانات معاصر مدرن با موضوعاتی چون کشف حجاب و پوشش و البسه ایرانی، با اشاره به آیات و روایات مختلف از جمله آیه 80 سوره نمل و حدیثی از امام صادق (ع)، به موضوع ساتر بودن مسکن به عنوان نکته ای پر اهمیت در طرح مسکن پرداخت و حدود همسایگی را با توجه به حدیثی از حضرت رسول اکرم(ص) تا40 زراع دانست و معتقد بود که این عدد باید علاوه بر وجوه افقی در وجه عمودی مسکن و شهر نیز در نظر گرفته شود.

نکات مهم دیگری که بر اساس آیات و روایات به آن اشاره گردید، سنت ارتباط با طبیعت، مشاهده آسمان و ستارگان در سحرگاهان، استهلال و تسبیح و تهلیل خداوند در برخی ساعات شبانه روز بود که در آیات 6 و 39 سوره ق و 189 بقره از آن یاد شده است.

دکتر  رئیسی در این نشست مطالبی را در خصوص نسبت سیاستهای معماری و شهرسازی معاصر ایران با گفتمان انقلاب اسلامی ارائه کرد و گفت: وضعیت معماری وشهرسازی معماری معاصر ایران بر اساس پژوهش هایی که انجام شده به لحاظ کمی وضعیت مناسبی ندارد .

وی با اشاره به اینکه دسترسی پذیری مردم ایران به مسکن کم است و جزء 10 کشور آخرجهان هستیم، خاطر نشان کرد: دوره انتظار ایرانیان برای خانه دار شدن بسیار کم هست ودر تهران حدود170 سال زمان می برد که انسان صاحب خانه شود که این آمار نشان می دهد که این مسیر مسکن و شهرسازی درست نبوده است.

دکتر رئیسی به  فرمایشات امام راحل و مقام معظم رهبری که باید گفتمان جدیدی در تمام ابعاد تمدنی ارائه کنیم، اشاره کرد و افزود: به لحاظ بعد کیفی، معماری و شهرسازی که  فیزیکی ترین و نمود کالبدی وجه تمدن است، متاسفانه کارگزاران معماری وشهرسازی در دوران پس از انقلاب پیام انقلاب را به درستی دریافت نکرده اند.

وی با بیان اینکه الگویی که ما جلوآمدیم ریشه قبل از انقلاب دارد وبا گفتمان اسلامی فاصله دارد، خاطر نشان کرد: حدود 75 درصد جمعیت ما شهرنشین هستند ودر شهرهای بزرگ تراکم پذیری وانبوه سازی وجود دارد وحریم معماری و شهرسازی خانه ها رعایت نشده و آسیب های اجتماعی فرهنگی و معضلات بسیار زیادی را در شهرها شاهد هستیم.

وی ترافیک، آلودگی هوا ومرگ شهروندان به دلیل آلودگی هوا و مسایل زیست محیطی و اعتیاد وطلاق را از جمله معضلات شهرها عنوان کرد و افزود: با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری که معماری و شهرسازی باید متناسب با فرهنگ بومی ما باشد و سبک زندگی مومنانه در حریم آن حفظ شود، ولی هنوز سیاست های کلان شهرسازی بر اساس سیاست های راهبردی است.

مدیر مرکز مطالعات معماری و شهرسازی اسلامی دانشگاه قم، سبک زندگی را شامل فرهنگ، خوراک، پوشاک و معماری و شهرسازی عنوان کرد و افزود: شاخص‌های عددی شهر نظیر جمعیت، اندازه و تراکم و غیره از جمله عوامل مؤثر بر تحقق سبک زندگی اسلامی است، چرا که می‌تواند تسهیل‌گر یا تضعیف‌گر ایفای وظایف دینی باشد و بی‌توجهی به آنها، در کلان شهر‌های معاصر مانع تحقق سبک زندگی اسلامی، عدالت و امنیت شده است.

 رئیسی با بیان اینکه به لحاظ تمدنی، مسکن ما درون گرا شده است، خاطر نشان کرد: درها به هم نزدیک شده و دل ها ازهم دور، وقتی اهلیت از بین رفت شناخت همسایه شکل نمی گیرد ومسایل اجتماعی بیشتر می شود.

وی با تاکید بر اینکه شهر اسلام شهر طبیعت محور است وباید آثار و نشانه‌ها و خلقت خداوند را بتوان در آن مشاهده نمود، افزود: ساختمان های بلند و آلودگی هوا مانع مشاهده خلقت خداوند در شهرها شده است.

عضوهیات علمی دانشگاه قم تصریح کرد: برای اینکه در شهرها فضای با هویت تری داشته باشیم نباید در شهرسازی مقلد سبک های غربی باشیم بلکه باید با رجوع به ظرفیت های آیینی خودمان سبک های شهرسازی را مطابق با اقتضائات بومی بازتولید کنیم.

دکتر رئیسی با بیان اینکه هزینه های زیادی صرف مسایل فرهنگی، زیست محیطی می شود افزود: گسترش و ایجاد شهرک هایی در اطراف شهرهای بزرگ را باید داشته باشیم.

وی مشکلات مسکن معاصر را شامل تراکم زیاد، بلندمرتبه سازی، برون گرایی و مشکلات شهری ناشی از شهرسازی معاصر را عدم تطابق با معیارهای اسلامی از جمله عدم تهویه مناسب در شهر و محلات، برهم خوردن شرایط خرده اقلیم در شهر و مشکلات زیست محیطی و تبعات اقتصادی از آن دانست.

جمع بندی نهایی ایشان، جلوگیری از رشد عمودی و توصیه به رشد افقی شهرها و باز کردن کمربند محدوده شهری در کلان شهرها با آزادسازی اراضی و شکستن احتکار مسکن بود. از جمله فواید این کار، سرعت عمل به تعهدات و تحویل زمین به متقاضیان مسکن، کاهش هزینه های احداث بنا و زیر ساخت، امکان مردمی سازی (معماری مشارکتی)، امکان تامین زمین، افزایش میزان رضایت اجتماعی، سازگاری با سبک زندگی ایرانی-اسلامی، تسهیل مهاجرت معکوس و حفظ توازن در آمایش سرزمین و اصلاح تراکم، تامین برق و انرژی و آب، امنیت و سازگاری با پدافند غیرعامل، امکان تامین مالی متنوع و غیروابسته به منابع دولتی، کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات می باشد.

وی تجدید نظردر سیاست های کلان شهرسازی را مورد تاکید قرار داد و افزود: بایستی زمین آزاد شود و در کنارش مالیات درست اعمال شود و با تراکم زدایی، تمرکز زدایی  و الگوی افقی به سبک زندگی اسلامی برگردیم.

در ادامه دکتر بابک عالمی، دانشیار گروه معماری دانشگاه، به عنوان ناقد جلسه، ضمن صحبت در مورد این موضوع به نکاتی در خصوص پیامدهای زیست محیطی، مشکلات اجرایی و سازمانی پیش روی این پیشنهاد پرداخت که دکتر رئیسی ضمن پاسخ به این پرسش و نقدها به سوالات متعدد حاضرین در جلسه نیز پاسخ گفت.