برگزاری اولین کرسی علمی در زمینه فرش دستباف ایران در دانشگاه کاشان

کرسی علمی ترویجی حقیقت وضعیت فرش مقصود کاشانی به عنوان اولین کرسی علمی در رابطه با فرش دستباف با حضور پژوهشگران، محققان، هنرمندان و دانشجویان حوزه فرش در دانشگاه کاشان به صورت حضوری و برخط  برگزار شد.

دکتر امیر حسین چیت سازیان  عضوکمیته علوم هنری کرسی های نظریه پردازی شورایعالی انقلاب فرهنگی و دانشیار دانشگاه کاشان، هدف از برگزاری این کرسی را ارائه نقطه نظرات  علمی در حوزه فرش وحقایق تاریخی آن عنوان کرد و گفت: با برگزاری این کرسی های علمی که با دستور ریاست محترم دانشگاه و معاونت محترم پژوهشی برگزار می شود سعی داریم با نقد و بررسی دیدگاه هاو نظریات مبهم و بعضا قابل تردید دراین موضوع، حقایقی که در رابطه با فرش وجود دارد روشنگری نموده و آغازی بر این حرکت مبارک را با حضور اندیشه ورزان این عرصه درجهان  رقم زنیم و به نحوی عالمانه این نظریات را به بوته نقد و بررسی بگذاریم.

وی که تاسیس انجمن علمی فرش ایران و ریاست شورای علمی دانشنامه فرش را نیز درکارنامه خود دارد، برای حقیقت وضعیت فرش های مقصود کاشانی حدود 4 سال کار تحقیقات مختلفی را انجام و کتابی را در این زمینه به چاپ رسانده است، درآغاز خاطر نشان کرد: در این هم اندیشی علمی مواردی در خصوص اینکه بافت فرش مقصود کاشانی در کدام منطقه بافته شده است؟ و این که آیاسفارش شاه طهماسب در خصوص بافت این فرش ها  صحت دارد؟ و مالکیت این فرش ها درزمان تصاحب آنها توسط شرکت انگلیسی زیگلر برعهده چه شخص حقیقی یاحقوقی بوده است؟ بحث و بررسی می شود.

دکتر چیت سازیان با اشاره به اسامی مختلف شهرت داده شدۀ  این فرش ازقبیل فرش شیخ صفی، فرش اردبیل، فرش مقصود کاشانی  افزود: بحث های مختلفی در محل بافت این فرش شده که آیا این فرش مربوط به کدام یک ازشهرهای اردبیل، تبریز، کاشان است؟

وی خاطر نشان کرد: کتیبه بکار رفته شده در فرش و گره نامتقارن و تعداد گره های بافته شده و تاروپود ابریشمی در فرش ازجمله دلایلی است که  میتوان گفت این فرش در منطقه کاشان بافته شده است.

دکتر چیت سازیان افزود: هریک ازدو فرش 60 متر مربع طول داشته و هردوی اینها کتیبه بانام مقصود کاشانی دارد  . سال بافت 946 قمری را نشان می دهد و گره نامتقارن ، چله کشی آن فارسی و تاروپود فرش ابریشمی و پرز پشمی است.هر کدام از این دو فرش سی و سه میلیون گره بافته شده دارد.طبق نظر کارشناسان از 7 تا 16 سال زمان بافت فرش ها طول کشیده است که به معنی آنست که در این مدت باید عده ای مسلط وماهر به سنت بافت فارسی درمحیطی آرام ومناسب آنهم در صورتیکه مسایل جنبی آن مثل دار و ابزار وخامه وچله وچله کش وناظر و..فراهم باشند آن را ببافند.عدم بافت فرش باگره نامتقارن درتبریز و اردبیل ودست بدست شدن تبریزدرطول زمان بافت بین ایران وعثمانی نیز مزید علت بر بافت آن ها در کاشان است.

وی با بیان این سوال که شاه طهماسب این فرش را سفارش داده یا خیر؟  خاطر نشان کرد: اولین کسی که این ادعا مطرح کرده ادوارد استبینگ مدیر شرکت رابینسون بوده و کتابی را درحدد 130 سال قبل تحت عنون کتاب فرش مقدس مسجد اردبیل می نویسد و اینکه این فرش را شاه طهماسب برای مقبره شاه اسماعیل سفارش داده است. درحالیکه مقبره به اندازه یک قالیچه جا بیشتر ندارد وقندیلخانه نیز ابعادش به اندازه این دوفرش نیست. ؟

وی اظهار داشت: وقتی که کسی فرشی سفارش می دهد در فرش نام او بافته می شود.یا درفرمانی ازشاه نوشته می شود یا در کتابی وسندی معتبر در آن زمان نوشته می شود.  تاکنون هیچ ادعایی مبنی بروجود فرمان مکتوب  او وجود ندارد.  

دکتر چیت سازیان در خصوص مالکیت بقعه شیخ صفی براین فرش نیز افزود:  شاه طهماسب در سال 973 به محمد قاسم بیک دستور می دهدکه همه اموال بقعه شیخ صفی را به صورت کامل لیست کنند ولی در این لیست که صریح الملک نام دارد و بعداهم کامل ترشده است، اموالی به نام یامشخصات فرش مقصود نبوده است.حتی درنسخه اموال بقعه که در دانشگاه کمبریج وجود دارد نیزهیچ اشاره ای به آن ها وجود ندارد.همچنین درزمان تصاحب این فرش ها در دوره قاجار هیچ صورت جلسه ای برای فروش یا انتقال فرش هانیست در حالیکه روس ها که براردبیل در زمان جنگ ایران وروس کاملا مسلط بودند برای بردن کتب آنجا، به متولی آنجا رسید می دهند.

دراین نشست که جمعی از اساتید و صاحب نظران فرش دستباف  همچون دکترطاهرصباحی ومدیران گروه فرش حضورداشتنداین مباحث توسط دکتر حمید کارگر مدیرشرکت فرش آستان قدس رضوی وریاست سابق مرکزملی فرش، دکتر مهدی کشاورز افشار استاد دانشگاه تربیت مدرس  و استاد تورج ژوله محقق برجسته فرش وعضوکمیته هنرهای صناعی فرهنگستان هنر مورد نقد و بررسی قرار گرفت.