چهارمین نشست علمی چارتاقی نیاسر از دریچه نجوم در رصدخانه دانشگاه کاشان برگزار شد

بامداد روز سه شنبه ، یکم تیرماه 1389 ، همزمان با انقلاب تابستانی چهارمین نشست علمی چارتاقی نیاسر از دریچه نجوم با حضور تعدادی از علاقمندان در رصدخانه دانشگاه کاشان برگزار گردید. رصد طلوع خورشید از بین ستون‌های چارتاقی نیاسر بخش نخست این برنامه را تشکیل می‌داد. به علت وجود غبار صبحگاهی طلوع خورشید با چند دقیقه تاخیر مشاهده شد.

تعداد حاضرین که البته نسبت به برنامه های مشابه سال‌های قبل کمتر بود، در رصدخانه دانشگاه کاشان حضور پیدا کردند تا در خصوص این موضوع گفتگو نمایند.

درآغاز، مهندس صفایی کارشناس رصدخانه دانشگاه کاشان، به تعریف پارامتر سعت المشرق پرداخته و ضمن اشاره به چند متن قدیمی مفهوم آن را برای حاضرین تشریح کردند.

وی، ضمن بیان این نکته که سعت المشرق (یا سعة المشرق) کمانی است بین نقطه طلوع هر جرم آسمانی نسبت به جهت شرق ناظر، مقدار این پارامتر برای خورشید در مورد بناهای تقویمی مهم توصیف کردند.

کارشناس رصدخانه دانشگاه کاشان همچنین با ارائه فرمول‌های مربوطه، روش محاسبه پارامترهای مذکور را برای محل چارتاقی نیاسر توضیح داد و توضیحات لازم در خصوص اندازه گیری سعت المشرق در چارتاقی نیاسر پرداختند.

مهندس صفایی به تأثیراتی همچون شکست نور خورشید در جو، اثر ارتفاع از مناطق اطراف، وجود کوه‌ها در افق ناظر و اثر رطوبت و غبار صبحگاهی را مؤثر دانسته و اثراتی همچون تغییر اندازه ظاهری خورشید و تغییرات میل کلی زمین را قابل چشم پوشی دانستند.

وی در ادامه، مقادیر محاسبه شده را با مشاهدات چهارساله خود در کنار این بنا مقایسه نمودند و ضمن اشاره به مشاهده طلوع خورشید ازبین ستون‌های چارتاقی نیاسر برای مدت چند روز متوالی در انقلابین و ارائه عکس‌های مستند این پدیده را تشریح کردند.

دکتر رضا مرادی غیاث آبادی نیز در این مراسم، در خصوص ایجاد دیدگاهی نو نسبت به بناهای تاریخی مخصوصا چارتاقی‌ها تشکر کردند و در خصوص نظریه کارشناس رصدخانه گفت: اگرچه شاید این نظریه نیاز به تکمیل و تصحیحاتی دارد، ولی به سادگی نمی‌توان از کنار آن گذشت.

مرادی غیاث‌آبادی (ارائه دهنده نظریه کاربری نجومی چارتاقی‌های ایران) به تشریح نظریه مهندس صفایی پرداخته و مشاهده خورشید از بین چارتاقی‌ها را نه برای تنظیم تقویم بلکه به صورت نمادین روشی برای توجه به خورشید در آیین‌های باستانی ایران برشمردند.

دکتر غیاث آبادی که بامداد انقلاب تابستانی را در کنار چارتاقی بتخانه آتشکوه دلیجان بودند و بعد از عکاسی از طلوع خورشید در این چارتاقی در رصدخانه دانشگاه کاشان حضور پیدا کردند، ضمن مقایسه چارتاقی بتخانه آتشکوه با چارتاقی نیاسر کاشان این دو بنا را به نوعی مکمل یکدیگر دانستند و اشاره کردند در چارتاقی نیاسر انقلابین مشخص می شود. در صورتی که در چارتاقی بتخانه آتشکوه اعتدالین و احتمالا میان فصل‌ها قابل تشخیص است، از این رو این دو بنا مکمل یکدیگرند.

در پایان به انتقاد از مسئولان پرداخته و چارتاقی‌ها را میراث دو هزار ساله‌ای دانستند که باید توجه بیشتری به آن‌ها شود.

لازم به ذکر است، این نشست علمی از سلسله نشست‌های چارتاقی نیاسر از دریچه نجوم بود که در زیر می‌توانید گزارشی از برگزاری آنها مشاهده نمایید:

سومین نشست چارتاقی نیاسر از دریچه نجوم

گزارش برگزاری دومین نشست علمی چارتاقی نیاسر از دریچه نجوم

گزارش برگزاری گردهمایی چارتاقی نیاسر از دریچه نجوم

تولد خورشید یا انقلاب زمستانی و مشاهده آن از چارتاقی نیاسر