سخنرانی عضو هیأت علمی دانشگاه کاشان در سه دانشگاه ژاپن

در نیمه اول آبان ماه، سه دانشگاه ژاپنی از دکتر محمدرضا غیاثیان دعوت کردند تا چند کارگاه و سخنرانی به زبان انگلیسی در مورد جامع التواریخ رشیدالدین فضل الله برگزار کند.

در این برنامه ها، دانشگاه کیوتو، دانشگاه توکیو و دانشگاه مطالعات خارجی توکیو میزبان ایرانشناسان و محققان حوزه تاریخ بودند. همچنین محققان ژاپنی جلسات پرسش و پاسخ در مورد کتاب تازه چاپ شده دکتر غیاثیان (Lives of the Prophets: The Illustrations to Hafiz-i Abru’s “Assembly of Chronicles,” Brill, 2018) برگزار کردند.

نکته جالب توجه این بود که محققان ژاپنی به جامع التواریخ علاقه زیادی دارند و برخی ها از شهرهای دور (مسافت هزار یا پانصد کیلومتری) در این برنامه ها شرکت کردند. امروزه تعداد علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ ایران در ژاپن رو به افزایش است؛ به گونه ای که به عنوان مثال در دانشگاه توکیو در ترم جاری تعداد بیش از سیصد دانشجو در کلاس درس «تاریخ ایران» ثبت نام کرده اند.

در روز 26 اکتبر کارگاه بین المللی «سرانجام نسخ خطی رشیدالدین» با سخنرانی اوسامو اوتسوکا (دانشیار دانشگاه توکیو) و محمدرضا غیاثیان (استادیار دانشگاه کاشان) در دانشگاه کیوتو برگزار شد.

سخنرانی دکتر اوتسوکا برگرفته از یک پروژه چند ساله در مورد جامع التواریخ بود که توسط تیمی از محققان ژاپنی انجام شده است. در ادامه دکتر غیاثیان در مورد «انگیزه های شاهرخ از جمع آوری نسخ خطی رشیدالدین» سخنرانی کرد. او به بررسی و معرفی چهار نسخه جامع التواریخِ کتابت شده در ربع رشیدی پرداخت و افزود که زمانی تمام این نسخه ها در کتابخانه شاهرخ بوده اند. یکی از آنها نسخه ای تاکنون ناشناخته بوده که به معرفی و نحوه کشف آن پرداخته شد.

برنامه بعدی سخنرانی محمدرضا غیاثیان در تاریخ 30 اکتبر در موسسه مطالعات پیشرفته آسیای دانشگاه توکیو بود. این سخنرانی با عنوان «جعل در نسخ خطی مصوّر ایران» به دعوت گروه تاریخ هنر این دانشگاه برگزار شد.

در این نشست با حضور مورّخان هنر و محقّقان حوزه تاریخ، انواع جعل های صورت گرفته در نسخ خطی فارسی مورد بررسی قرار گرفت. او با طبقه بندی انواع جعل های صورت گرفته در نسخ خطی به معرفی نمونه ها پرداخت. در این میان، نسخه هایی چون اندرزنامه (کاپوسنامه)، شاهنامه اسپنسر، منافع الحیوان کتابخانه پیرپونت مورگان، شاهنامه کتابخانه ملی مک، نسخه پراکنده مجمع التواریخ و جامع التواریخ و چند نسخه دیگر مورد بحث قرار گرفتند.

برنامه دیگر یک کارگاه بین المللی در تاریخ 4 نوامبر با عنوان «شواهد هنری برای تاریخ ایران» بود که در دانشگاه مطالعات خارجی توکیو برگزار شد. این کارگاه دو سخنران داشت: یوی کاندا از دانشگاه توکیو با موضوع «شهر هنرمندان و شاعران: شواهد جدیدی از تولید سفالینه های زرین فام در کاشان» و محمدرضا غیاثیان با عنوان «سرگذشت یک نسخه خطی و مهاجرت هایش در طی قرون متوالی». خانم کاندا به شواهد جدیدی از تولید سفال زرین فام در کاشان در اوایل دوره صفوی پرداخت که تاکنون ناشناخته بوده اند.

دکتر غیاثیان نیز در مورد تاریخچه مهاجرت ها و دستکاری های مالکان نسخه ای از جامع التواریخ سخنرانی کرد. وی با بررسی شواهدی در خود نسخه، تاریخچه آن را از قرن چهاردهم میلادی تا آغاز قرن بیستم شرح داد. این نسخه در اصل برای رشیدالدین در تاریخ 717ق/1317م کتابت شده ولی بعدها توسط جلایریان، پادشاه تیموری شاهرخ، یکی از امرای صفوی، شاه عباس اول و چند پادشاه عثمانی نوسازی یا دستکاری شده است.

مشاهده گزارش مبسوط تر این برنامه ها