سقاخوانی و کتل کردن کودکان دو پرونده آیینی منطقه کاشان به ثبت ملی رسید

 رئیس مرکز پژوهشی کاشان شناسی دانشگاه کاشان از ثبت دو پرونده آیینی منطقه کاشان که توسط این مرکز تهیه شده است خبر داد..

دکتر محمد مشهدی با بیان این که در دو سال اخیر پژوهش و مستند سازی بر روی آثار معنوی منطقه کاشان در دستور کار این مرکز قرار گرفته و 5 پرونده نیز برای ثبت به مراجع ذی ربط در سازمان میراث فرهنگی ارسال شده است گفت:از این میان دو پرونده "سقاخوانی" و "کتل کردن کودکان" در نوش آباد روز سه شنبه سیزدهم مهرماه جاری  به ثبت میراث معنوی کشور در آمد.

 وی بیان کرد: آیین ها و سنت های متعددی در منطقه کاشان وجود دارد که حامل هزاران سال فرهنگ و معنویت مردمان ایران زمین بوده و ثبت آنها به عنوان عناصر هویت بخش منطقه کاشان اهمیت جهانی دارد و در توسعه این منطقه بسیار موثر است.

 مشهدی نوشابادی اظهار امیدواری کرد این مرکز در همکاری با دیگر ادارت مسئول از جمله اداره ها و پایگاه های میراث فرهنگی شهرستان های کاشان، آران و بیدگل و نطنز این آیین ها را شناسایی، مستندساز و ثبت کند.

کتل زیباترین و باشکوه ترین تجلی آیین های نوش آباد و شامل عناصر متعدد رمزی و زیباشناختی است. کتل عبارت است از کودکی که روز عاشورا بر اسب می نشانند و جلو هیات عزادار حرکت می دهند. یکی از معانی کتل اسب تزئین شده است. در نوشاباد کتل عبارت است از اسبی تزئین شده که بر آن کودکی را می نشانند.

این سنت که تا آنجا که در تاریخ گم می شود در آیین های نوش آباد برگزار می شده است. ترتیب نذر کتل چنین است که قبل از تولد کودک نذر می کنند که اگر نوزاد پسر بود وی را کتل کنند. در اولین یا دومین عاشورای بعد از تولد وی اسبی یا قاطری تهیه کرده و پس از تزیین کودک را بر آن می نشانند. اسب را با پارچه های رنگارنگ تزیین کرده و در جلو زین اسب دو میوه شبیه به هم مانند پرتقال یا سیب در کاردی فرو کرده و دو کبوتر نیز  کنار آن می گذارند، هچنین تنگ آبی را نیز به همراه آن می آورند. در حین حرکت برای هر کتل شخصی نیز مداحی و منقبت خوانی می کند. یک یا دو شاطر نیز در کنار هستند. این شاطران نوجوانانی هستند که لباس سبز پوشیده و با چوبدستی و تنگ آب، کتل را همراهی می کردند. پس از پایان مراسم صاحبان کتل نذر غذا به جا می آورند و مردم را برای خوردن ناهار عاشورا به منزل دعوت می کنند. هیآت عزاداری پنجگانه نوش آباد در روز عاشورا هر سال حدود پنجاه کتل دارند. کتل را نماد علی اصغر می دانند، گر چه این سنت با آیین های برکت بخشی، باران خواهی و حاصلخیزی ایرانی که کودکان در آن نقش محوری دارند ارتباط اساسی دارد.

سقّایی از با وقارترین آیین های عزاداری محرم است که در شهرهای مختلف ایران رواج دارد و هیآت مختلف سقّایی در شهرهای همدان، کاشان، تهران، تبریز، قم، یزد، اراک، کرمان، آران و بیدگل، نوش آباد، نیاسر و حتی شهرهای عتبات عالیات در عراق به شکلی با شکوه این آئین را برگزار می کنند. (عزاداری سنتی شیعیان در ایران و جهان ، جلد1، ص549 -502)