گزارش سفر رییس دانشگاه به ایتالیا- افتتاح شعبه موسسه آی سی تی پی در دانشگاه کاشان-3

یکی از مدل های موفق مراکز علمی جهانی با تکیه بر کشورهای در حال توسعه مرکز آی سی تی پی می باشد که در این گزارش با نام مرکز از آن یاد می شود.با مطالعه ای که پیرامون مراکز علمی جهان صورت گرفت به نظر رسید این مرکز برای شروع فعالیت های علمی بین المللی در دانشگاه کاشان مدل خوبی باشد بنابراین با هماهنگی جناب آقای دکتر منصوری برنامه بازدید از این مرکز در دستور کار گرفت که در همینجا لازم است از تلاش های صادقانه دکتر منصوری کمال سپاس را داشته باشم .ایشان رابطه نزدیکی با رییس مرکز داشته و از دوستان پروفسور عبدالسلام موسس این مرکز بزرگ می باشد.مرکز آی سی تی پی در سال 1964 به ابتکار مرحوم پروفسور عبدالسلام تاسیس گردیده است.در مورد محل مرکزنیز بحث هایی صورت می گیرد و ایران نیز جزو کاندیداها بوده است اما تاکید پیشنهاد دهنده آن بوده که کشوری امن و بی حاشیه انتخاب گردد که نهایتا ایتالیا و شهر تریست بعنوان منطقه ای امن انتخاب می شود.احداث ساختمان در سال 1970 شروع شده و در سال 1980 به پایان می رسد و در مراحل بعدی توسعه داده می شود.ابتدا مرکز در یک ساختمان مستقر شده که بخشی از آن به اسکان محققان خارجی و بخشی به فعالیت های علمی و تحقیقاتی اختصاص می یابد اما در حال حاضر دو ساختمان وجود دارد که یکی بعنوان هتل برای اسکان محققان و دیگری برای تحقیقات و برپایی کارگاهها و دوره های آموزشی است.بسیاری از محققان همراه با خانواده های خود به آنجا می آیند تا فرصتی برای تفریح خانواده محققان نیز فراهم باشد.هزینه تاسیس مرکز توسط آژانس بین المللی اتمی و دولت ایتالیا پرداخت گردیده است که بعدا به یونسکو منتقل می گردد.در برهه ای از زمان کمک های آژانس و دولت ایتالیا قطع شده و دکتر عبدالسلام از دولت ایران درخواست کمک می کند و در آن زمان وزیر علوم ایران آقای دکتر معین از رییس جمهور کمک می خواهد که نهایتا ریاست جمهور وقت آیت الله هاشمی رفسنجانی هفت میلیون وام به مرکز می دهد و این موضوع تیتر روزنامه های مطرح جهان و ایتالیا شده و نوشته می شود که دولت ایران سیلی بزرگی به ایتالیا زد و دکتر عبدالسلام برای این کمک تقدیر ویژه ای از ایران می نماید .نهایتا این مبلغ پس از 4 ماه پس داده می شود اما اعتبار بزرگی برای جمهوری اسلامی ایران بوجود می آورد.دولت ایتالیا سالانه حدود دو میلیون یورو به این مرکز کمک می کند و جمهوری اسلامی ایران نیز از حامیان مرکز است هرچند هزینه هایی که برای محققان ایرانی می شود بسیار بالاتر از کمک های ایران است زیرا دیدگاه مثبتی نسبت به ایران وجود دارد و حتی معاون مرکز نیز تا چندی پیش یک ایرانی بود(دکتر رنجبر) که بازنشست شد و ایشان نیز یکی از چهره های مطرح علمی جهانی می باشد .

این مرکز از نظر حقوقی وابسته به سازمان یونسکو می باشد اما تصمیمات اجرایی توسط شورای علمی مرکز اتخاذ می گردد که مرکب از ده شخصیت علمی بین المللی است.شعبات مرکز در کشورهای مختلفی از جمله برزیل، مکزیک، روانداوترکیه تاسیس شده است وایده تاسیس شعبه در ایران نیز از سال 1382 مطرح شده که به دلایلی تاکنون عملیاتی نشده است و امیدواریم دانشگاه کاشان بتواند این شعبه را در قمصر تاسیس نماید و سفر بنده نیز برای فراهم کردن زمینه های این موضوع بود که بحمدلله نتایج خوبی را در پی داشت و باید با جدیت تمام آن را پیگیری کرد.این موضوع در سفر اخیر مقام عالی وزارت نیز مورد بحث قرار گرفت و ایشان نیز قول مساعد دادند که اقدامات لازم را انجام دهند.

رییس این مرکز در حال حاضر پروفسور کودو از آفریقای جنوبی و استاد کیهان شناسی دانشگاه کمبریج است که توسط شورای علمی انتخاب شده و در سفری که به ایران داشتند و نیز در سفر ما به مرکز استقبال بسیار خوبی نمودند.برای تاسیس شعبه باید مقامات عالی کشور نیز دخالت نمایند و روسای جمهور اکثر کشورهایی که موفق به اخذ شعبه شده اند به این مرکز رفته و شخصا حمایت کرده و پشتیبانی مستقیم نموده اند.معاون مرکز نیز یک دانشمند ایرانی است و ایرانیان بویژه جناب پروفسور منصوری در آنجا تاثیر زیادی دارند.همین امر سبب شد که برنامه ها بخوبی انجام شده و امکانات لازم در طول سفر از سوی مرکز برای ما فراهم گردد.

در جلسه ای که به اتفاق شهردار و رییس شورای شهر با رییس مرکز و مسوولان آن داشتیم معرفی کاملی از مرکز و کاشان توسط دو طرف صورت گرفت .رییس مرکز اظهار می داشت که این مرکز یکی از مدل های موفق همکاری های بین المللی است که بر توسعه علم در کشورهای جهان سوم تاکید دارد.فعالیت های مرکز در زمینه های مختلفی است از جمله: فیزیک ، ریاضی، علوم زمین ، علوم حیات و.. پیشنهاد ایران فعالیت در زمینه حیات و زمین است زیرا موقعیت جغرافیایی ایران نیاز به چنین تحقیقاتی بویژه در مورد آب و محیط زیست دارد.معمولا دانشمندان برای دوره های یک ساله به این مرکز می آیند و با آخرین یافته های علمی آشنا می شوند تا بتوانند آن را به دانشجویان خود آموزش بدهند.همچنین دانشجویان دکتری مدتی را بعنوان فرصت مطالعاتی به آنجا می روند و حتی پروژه های مشترک با اساتید مرکز می گیرند .کارگاهها و ورک شاپ و انجام طرح های تحقیقاتی نیز از اهم فعالیت های این مرکز است.یکی دیگر از برنامه ها حمایت از ورک شاپهایی است که در کشورهای دیگر تشکیل می شود و در سال 2015هفتاد و چهار برنامه علمی در کشورهای مختلف انجام شده است.تاکنون 130 هزار دانشمند در این مرکز فعالیت داشته و188 کشور همکاری دارند که عمدتا از کشورهای در حال توسعه هستند.ملاقات دانشمندان جهان با یکدیگر و تبادل مباحث علمی یکی دیگر از فرصت های این مرکز برای اساتید و دانشجویان است .در 15 سال گذشته استقبال خوبی از سوی محققان ایرانی صورت گرفته است و در سال قبل 280 ایرانی به این مرکز آمده اند که 100 نفر آنان ایرانی هستند و 5 میلیون یورو از سوی ایران پرداخت شده است که نسبت به هزینه های انجام شده برای ایرانیان مبلغ ناچیزی است.

مرحوم پروفسور عبدالسلام موسس این مرکز نسبت به دانشمندان ایرانی دیدگاه بسیار مثبتی داشته و جناب دکتر منصوری می گفت در آخرین ملاقاتی که با وی داشتم ایشان گریه کرد و گفت امید من فقط به شما ایرانیان است.یکی از رفتارهای جالب ایشان آن بود که هنگام مراجعه روسای جمهور و مقاماتی که به آنجا می آمدند به استقبال ایشان نمی رفت تا داخل اتاق وی می شدند.دکتر رنجبر معاون وی می گوید هنگام بازدید رییس جمهور برزیل علت این کار را سوال کردم و ایشان گفت مخصوصا این کار را می کنم تا ارزش علم را بدانند.روحش شاد

امیدواریم بزودی شاهد تاسیس شعبه این مرکز بزرگ علمی در ایران و دانشگاه کاشان باشیم.