نشست چند جانبه شبکه تجارب دانشگاهی
مستندسازی و انتقال تجارب در سازمان‌های مختلف از موضوعات راهبردی سازمان ها برای ارتقای توانمندی مدیریتی و تخصصی آنهاست. دانشگاهها برخوردار از منابع انسانی فرهیخته و توانمند شامل اعضای هیأت علمی، کارکنان و دانشجویان هستند که در آن به تبادل دانش و اشاعه آن پرداخته میشود، لذا مدیریت دانش از رسالتهای اصلی دانشگاه‌هاست. مدیریت دانش شامل مجموعهای از راه‌های مورد استفاده سازمان‌ها به منظور شناسائی، ایجاد، ترسیم و توزیع دانش برای استفاده مجدد، آگاهی و یادگیری است. مستندسازی و انتقال تجربه دانشگاهها نیازمند حلقه اتصالی به نام شبکه تبادل تجارب است و برای انجام این امر لازم است اصول و فرایند مستندسازی و انتقال تجربیات دانشگاهها و فرهنگسازی و آموزش لازم در حوزههای مختلف مدیریتی دانشگاه شکل گیرد. در این راستا دانشگاه کاشان با رویکرد همسوسازی، هماهنگی و تقویت توانمندی مدیریتی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی درصدد راه اندازی شبکه «تبادل دانش و تجارب» دانشگاه‌هاست که با استقرار این شبکه، همسویی و هماهنگی بیشتری در مجموعه فعالیت‌های آموزش عالی کشور ایجاد خواهد شد و دانش ناشی از تجارب هر دانشگاه در حوزههای مختلف مدیریتی به صورت حرفه‌ای در سایر دانشگاهها گسترش پیدا خواهد کرد. تشکیل شبکه تبادل تجارب بر ایجاد راهبردهای جدید در دانشگاهها و بکارگیری و پیاده‌سازی آنها مؤثر خواهد بود و موجب پیوند اهداف و راهبردهای دانشگاهها با راهبردهای کلان آموزش عالی کشور خواهد شد.
الف- ضرورت تشکیل شبکه تبادل تجارب
1- اشتراک دانش سیاستگذاری، برنامه ریزی و نظام مدیریت دانشگاهی
دانشگاهها از توانمندی‌های متنوع و متفاوتی در حوزههای سیاستگذاری، برنامه ریزی، سیستم‌های مدیریتی، فرایندها و ساختاری برخوردار هستند که در حال حاضر پیوند مطلوبی بین دانشگاهها وجود ندارد تا بتوان دانشگاهها را در یک قلمرو دانش جهت اشتراک دانش اداره و مدیریت دانشگاه سازماندهی کرد. استفاده از تجارب و دانش همتایان کاری در حوزه آموزش عالی، موجب ارتقای کیفیت سیاستگذاری، برنامه ریزی و نظام مدیریت دانشگاهی میشود. مستندسازی و انتقال تجربیات مدیریتی، به گونهای که موضوع و رویکردهای آن ایجاب میکند، در دانشگاههای کشور هنوز نهادینه نشده و با تغییر و تحولات سیاسی و خروج متفکران و مدیران از دانشگاهها، بخش مهمی از اطلاعات و تجربیات مدیریتی دانشگاهها از دست میرود، لذا ضرورت دارد نظام مستندسازی و انتقال تجربیات برای ثبت، نگهداری و انتقال تجربیات و انتقال آن بین سایر دانشگاهها برای هماهنگی، همسویی، تشریک مساعی و تشکیل بصیرت واحد، ایجاد و گسترش یابد که با استفاده از آن میتوان به افزایش بهرهوری فعالیتها، پروژهها و طرحهای در دست اجرای دانشگاهها دست یافت.
2- ارتقای یادگیری
بارزترین کارکردهای مستندسازی و انتقال تجارب، یادگیری برای بهبود است. همواره هزینه فراوانی صرف آزمون و خطا در نظام سیاستگذاری، برنامه ریزی و تصمیمگیری در دانشگاهها میشود. برای کاهش این هزینهها، ضرورت دارد تا تجارب دانشگاهها مستندسازی و بازیابی و به سایر دانشگاهها انتقال شود تا نیازهای جاری و راهبردی دانشگاهها با حداقل هزینه و در کمترین زمان ممکن برآورده شود. دانشگاهها باید با مستندسازی تجارب و استفاده از تجارب مستند شده، دانش اداره و مدیریت سازمان را تولید و اقدام به تسهیم و کاربرد آن نمایند.
3- استفاده از دانش تخصصی بومی
فراخوانی، تقویت، توسعه و انتشار تجارب اداره و مدیریت دانشگاهها در حوزههای مختلف برنامه‌ریزی، بودجه‌بندی، ساختار، فرایندها و سیستم‌های مدیریتی از طریق مستندسازی و انتقال تجارب به عنوان یکی از محورهای اساسی مدیریت دانش، همواره مورد توجه میباشد. تجربیات دانشگاهها، یکی از مهمترین نمودهای دانش ضمنی محسوب میشود تا آنجا که در بسیاری از مواقع، آنچه را که در تجربه و مهارت دانشگاهها یافت میشود، نمیتوان در هیچ یک از دیگر اسناد علمی یافت. تجارب ناشی از فعالیت‌های جاری و راهبردی در شرایط خاص دانشگاههای کشور، آنها را به گنجینههای بسیار ارزشمندی از دانش تخصصی بومی تبدیل کرده است. اگر تجربیات دانشگاهها، به عنوان سرمایههای گرانبهایی در نظام مستندسازی دانشگاهها ثبت شود و به گونهای مطلوب انتقال یابد، هم هزینههای اداره دانشگاهها را کاهش خواهد داد و هم کسب این دانش و تجارب، برای دانشگاهها نتایج بسیار ارزندهای به همراه خواهد آورد. استفاده از دانش و تجربیات سایر دانشگاهها در مدیریت و اداره هر دانشگاه مبنای مهم برای کیفیسازی فعالیتها به شمار میرود.
ب- تعاریف
1- تجربه سازمانی
تجربه سازمانی عبارتست از مفهومسازی از عملیات سازمانی که شرایط توسعه افق دیدگاههای فردی و سازمانی را فراهم می‌آورد و همچنین قابلیت یادگیری، تحصیل مهارت استفاده مجدد و انتقال به دیگران (دانش آفرینی) را دارد. عوامل زمینه ای هر دانشگاه از جمله مأموریت، راهبردها، منابع انسانی، فرهنگ سازمانی، اندازه سازمان و ... فرآیند کسب تجربه را تحت تأثیر قرار میدهند و در واقع به تجارب دانشگاه شکل میدهند. دانشی که دانشگاهها از تجربیات خویش اندوختهاند و رشد و پرورشی که در این مسیر یافتهاند، در طول زمان برگنجینه تجربیات دانشگاه میافزاید. لذا تجربه سازمانی به یک منبع تعیین کننده برای ارتقای قدرت توان رقابتی دانشگاه تبدیل شده است.
2- انواع تجربه دانشگاه
تجربههای دانشگاه شامل تجربههای کارشناسی و تجربههای مدیریتی است. تجربههای کارشناسی عبارت از مهارت و خبرگی ایجاد شده از مطالعه و تکرار اجرای یک فرآیند یا فعالیت خاص است. ویژگیهای حاکم بر فرآیند اتخاذ تصمیم یا تصمیمهای تشکیلدهنده آن تجربه، معیار ارزیابی و مستندسازی و انتقال تجربههای مدیریتی است.
3- مستندسازی و انتقال تجارب
در حوزه مدیریت دانش، مفهوم انتقال تجارب دارای جایگاهی خاص بوده و با عنوان مستندسازی و انتقال تجربیات و با هدف تبدیل دانش ضمنی به صریح و ثبت و ضبط آن مدنظر قرار گرفته است. به گونهای که مستندسازی و انتقال تجارب از دیدگاه مدیریت دانش به معنای اقدام به مستند نمودن تجربههای حاصل از هر تصمیم، رویداد و فعالیت مؤثر بر سازمان و به بیان بهتر دانش آشکار و به ویژه دانش ضمنی آن میباشد، به عبارتی مستندسازی و انتقال، مشتمل بر تدوین و تکوین یک فعالیت یا مجموعهای از فعالیتها از مرحله احساس نیاز تا مرحله انجام آن است.
4- مخزن دانش
برای ذخیرهسازی و سازماندهی دانش، دانشگاهها نیازمند دارا بودن مخزن دانش میباشند. در صورت عدم وجود مخزنی برای نگهداری و ذخیره دانش، خطر از دست دادن آن وجود دارد و نیز در گذر زمان از حافظه دانشگاه پاک میشود. هرچند به منظور ذخیرهسازی دانش آشکار میتوان از فناوری اطلاعات بهره گرفت.
5- شبکه تبادل تجارب
شبکه تبادل تجارب به فضایی اطلاق میشود که گروهی از دانشگاهها تحت عنوان گروه‌های هم کارکرد با توجه به دانش و علائق مشترک و با هدف افزایش دانش، تخصص و فهم شان به تعامل و تبادل دانش با یکدیگر می‌پردازند. شبکه تبادل تجارب فقط به حوزههای حرفه‌ای محدود نمی‌شود و فضایی برای یادگیری از یکدیگر است. در این شبکه مدیران و کارشناسان، نگرش پایه و دیدگاههای یکدیگر را درک و به تبادل دانش و تجربه در حوزههای سیاستگذاری و برنامه ریزی، بودجه بندی، ساختار و تشکیلات، فرایندها، بهره وری و نظام‌های مدیریتی می‌پردازند. روابط دانش محور در پرتو تشکیل این شبکه بین دانشگاهها گسترش می‌یابد. شبکه تبادل تجارب با کمک فناوریهای اطلاعاتی میتواند مشارکت بین دانشگاهها را تسهیل نماید.
پ- مأموریت شبکه تبادل تجارب
این شبکه برای تدوین استانداردها، گسترش توانمندی تخصصی و مدیریتی دانشگاهها از طریق دسترسی سریع به دانش و تجارب، دانشگاهها را به مرتبط میکند و به دنبال تحقق اهداف زیر است:
1- ایجادگنجینه‌ای از دانش شامل دیدگاه‌ها و نگرش‌ها، تجربیات و روش‌های حل مسئله با مستندسازی تجربیات سازمانی شکل گرفته درهر دانشگاه.
1- اعتبارگذاری تجربیات دانشگاهها و انتخاب بهترین تجربیات.
2- اشاعه و به اشتراک گذاری تجربیات بین اعضای شبکه از طریق تعاملات اجتماعی گسترده.
3- سازماندهی، مدیریت و بسته بندی تجارب و دانش جمعی دانشگاهها.
4- دسترس پذیر کردن تجارب.
5- تقویت حافظه سازمانی دانشگاه ها.
6- توانایی توسعه پروژه‌های دانش محور.
ت- نقش تشکیل شبکه تبادل تجارب درارتقای نظام سیاستگذاری تصمیم گیری دانشگاهها
1- مشارکت و اشتراک مساعی دانشگاهها در حوزههای راهبردی
- توانایی گسترش گزینه‌های راهبردی جدید در دانشگاهها
- هماهنگی بیشتر در مجموعه فعالیت‌های راهبردی دانشگاهها
2- حل مسایل دانشگاهها
- پیوند میان دانشگاهها جهت یاری یکدیگر به منظور حل مسائل جاری و راهبردی
- ارایه راه حل‌های فنی یا عملیاتی برای حل مسائل
- صرف زمان کمتر به منظور جستجوی راه حل‌ها
3- توسعه ایده‌ها و تجربیات نوآورانه
ث- الزامات تشکیل شبکه تبادل تجارب
1- درک صحیح از نظام‌های مدیریت دانش
2- درک عینی نظام‌های مدیریت دانش
3- شناخت شیوه‌های اجرای موفق نظام مدیریت دانش
4- شناسائی، ایجاد، ترسیم و توزیع دانش برای استفاده مجدد، آگاهی و یادگیری در دانشگاهها
ج- مراحل اجرایی تشکیل شبکه تجارب
1. تشکیل هسته اولیه شبکه تجارب دانش با حضور دانشگاههای متقاضی
2. ارزیابی تأثیر سازمانی تشکیل شبکه تبادل تجارب
3. بررسی سازگاری شبکه تبادل تجارب با راهبرد مدیریت دانش
4. بررسی انواع شبکه تبادل تجارب و ویژگیهای هر یک از آنها
5. ارزیابی شیوه‌های اعتبارگذاری بهترین تجربیات
6. بررسی شیوه‌های استقرار شبکه تبادل تجارب
7. بررسی روش‌های موفق برای برنامه ریزی، شروع و پشتیبانی از شبکه تبادل تجارب
8. بررسی ساختارهای پشتیبان و نقش‌های مورد نیاز برای شبکه تبادل تجارب
9. بررسی بکارگیری فناوری اطلاعات در شبکه تبادل تجارب
نظر شما :